Ir al contenido

President d'o Gubierno d'Espanya

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pedro Sánchez, actual president d'o Gubierno d'Espanya

O president d'o Gubierno ye o chefe de Gubierno espanyol, a qui corresponde endrezar l'acción de l'executivo y coordinar as funcions d'os demás miembros d'o mesmo, como que estableix a Constitución[1]. A suya investidura se realiza en o Congreso d'os Deputaus, a cambra baixa d'as Corz Chenerals, y ye nombrau por o rei, debant d'o cual ampra solemnement churamento u promesa.

Dende o 2 de chunio de 2018, o president d'o Gubierno ye Pedro Sánchez, d'o Partido Socialista Obrero Español (PSOE).

Elechibilidat

[editar | modificar o codigo]

L'articlo 11 d'a Lei 50/1997, de 27 de noviembre, d'o Gubierno estableix que pa estar president d'o Gubierno se requiere estar espanyol, mayor d'edat, desfrutar d'os dreitos de sufrachio activo y pasivo, asinas como no estar inhabilitau pa exercer emplego u cargo publico por sentencia chudicial firme[2]. No i hai limitación de mandatos en a presidencia d'o Gubierno d'Espanya.

Eleccions chenerals

[editar | modificar o codigo]

A esleción d'o president d'o Gubierno d'Espanya se realiza de forma indirecta a traviés d'as eleccions a lo Congreso d'os Deputaus, cambra baixa d'as Corz Chenerals, que se celebran de forma ordinaria cada cuatro anyos. O Gubierno salient cesa o día d'as eleccions pero se mantiene en funcions dica que o siguient chura o suyo cargo. O Congreso d'os Deputaus electo se reune en sesión constitutiva dentro d'os vinticinco días siguients a las eleccions[3]. Posteriorment, por meyo d'o proceso de investidura, o rei proposa a un candidato, que ha de recibir a confianza d'o Congreso d'os Deputaus pa poder estar nombrau president d'o Gubierno por o rei, como que estableix a Constitución espanyola.

Investidura

[editar | modificar o codigo]

O proceso de investidura d'o president d'o Gubierno se realiza dezaga d'as eleccions chenerals y en os de demás suposaus de cese d'o Gubierno: perda d'a confianza parlamentaria, dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno. L'articlo 99 d'a Constitución espanyola estableix o funcionamiento d'o proceso d'investidura.

Pa prencipiar o proceso de investidura, o rei s'entrevista con os representants designaus por os grupos politicos d'a cambra baxa. A la fin d'ista ronda de contactos, o rei proposa un candidato a la presidencia d'o Gubierno a traviés d'o president d'o Congreso d'os Deputaus. O candidato proposau por o rei no ha d'estar necesariament un deputau: puede estar cualsiquier ciudadano espanyol mayor d'edat. Manimenos, en a practica siempre ha estau asinas.

Una vegada que o rei ha proposau un candidato, se celebra a sesión de investidura en o Congreso d'os Deputaus. No esiste un plazo de tiempo determinau entre a propuesta real d'un candidato y a celebración d'a sesión de investidura. O candidato proposau por o rei espone debant d'o Congreso d'os Deputaus o programa politico d'o Gubierno que pretende formar y solicita a confianza d'o Congreso.

A Constitución no preveye un debat d'investidura posterior a tal exposición, si bien o Reglamento d'o Congreso permite que un representant de cada grupo parlamentario intervienga entre un maximo de trenta menutos. Igualment, permite redolins ilimitaus de replica por parte d'o candidato, y posteriors redolins de contrarréplica a os representants, que disposan d'un maximo de diez menutos.

Si o Congreso d'os Deputaus, por mayoría absoluta de votos afirmativos, atorga a suya confianza a lo candidato, o rei lo nombra president d'o Gubierno. En caso contrario, se sozmete a mesma propuesta a nueva votación 48 horas dimpués de l'anterior. En ista segunda votación a confianza s'atorga si o candidato obtiene una mayoría simpla de votos afirmativos.

Si o candidato proposau no obtiene a confianza d'a cambra baixa en as dos votacions antedichas, dita candidatura queda refusata. O rei, previa nueva ronda de consulta a os grupos politicos, puede fer succesivas propuestas de candidatos a la presidencia d'o Gubierno u mesmo tornar a proposar belún ya refusau si entiende que ya conta con o refirmo suficient. En tot caso, si transcorrius dos meses dende a primera votación d'investidura garra candidato ha obteniu o refirmo d'a cambra, as Corz quedan automaticament disueltas y se convocan nuevas eleccions chenerals que s'han de celebrar 47 días dimpués.

Nomás en dos ocasions, totas dos en 2016, o candidato proposau por o rei no obtenió a confianza d'o Congreso d'os Deputaus en garra d'as dos votacions. En a primera ocasión, en marzo, o Congreso refusó a investidura de Pedro Sánchez. O bloqueyo en a investidura se solucionó repetindo as eleccions, de conformidat con o punto 5 de l'articlo 99 d'a Constitución espanyola, en a XI lechislatura. En a segunda ocasión, en setiembre, o Congreso refusó igualment a investidura de Mariano Rajoy. En ista ocasión o bloqueyo se solucionó con un alcuerdo "in extremis" d'o PSOE (que sufrió a la suya vegada un cambeo d'executiva interno) con Mariano Rajoy, que permitió que estase nuevament proposau y investido a zaguers d'o mes d'octubre.

Prene de posesión

[editar | modificar o codigo]

Dimpués de recibir a confianza d'o Congreso d'os Deputaus, o candidato ye nombrau por o rei como que president d'o Gubierno a traviés d'un real decreto. Contino, se celebra una ceremonia en a cual chura u promete a suya cargo. Ista ceremonia se celebra en o Salón d'Audiencias d'o Palacio d'a Zarzuela debant d'a presencia d'o rei, o ministro de Chusticia en funcions como que notario mayor d'o Reino, o president d'o Congreso d'os Deputaus, o president d'o Senau, o president d'o Tribunal Constitucional, o president d'o Consello Cheneral d'o Poder Chudicial y d'o Tribunal Supremo y o president d'o Gubierno que deixará o cargo, en o caso que bai a haber un cambeo en o cargo.

La prene de posesión la realiza o president en un escritorio situau chunto a lo rei, en o cual se coloca un papel con a formula de prene de posesión, un eixemplar ubierto d'a Constitución espanyola y un eixemplar d'a Biblia y un cruzifixo en o caso que o president deseye churar sobre éls (solament Sánchez en 2018 prescindió d'éls). Metendo a man sobre a Constitución, o president pronuncia a formula de prene de posesión. Ista formula ye regulada en o Real Decreto 707/1979 y diz asinas:

Churo [u prometo] por a mía concencia y honor complir fidelment as obligacions d'o cargo de president d'o Gubierno con leyaltat a lo Rei, alzar y fer alzar a Constitución como norma fundamental de l'Estau, asinas como mantener o secreto d'as deliberacions d'o Consello de Ministros[4].

O cese d'o Gubierno d'Espanya se produz dimpués d'a celebración d'as eleccions chenerals, por perda d'a confianza parlamentaria por medio d'o refuso d'una cuestión de confianza u l'aprebación d'una moción de censura por parte d'o Congreso d'os Deputaus, u por dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno[5].

L'articlo 113 d'a Constitución espanyola de 1978 estableix o modo de funcionamiento d'a moción de censura. Ha d'estar proposata a lo menos por a decena parte d'os deputaus, y ha d'incluir un candidato alternativo a la presidencia d'o Gubierno. En o caso d'aprebación d'a moción de censura por mayoría absoluta, o Gubierno presenta a suya dimisión a o rei d'Espanya, que nombra president a o candidato incluiu en a moción. Por iste proceso se cesó en 2018 a Mariano Rajoy, prenendo posesión como que president d'o Gubierno o candidato proposau en a moción por o PSOE, Pedro Sánchez.

En caso de dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno, tot o Gubierno cesa pero se mantiene en funcions dica la prene de posesión d'un nuevo Gubierno, como que estableix l'articlo 101 d'a Constitución espanyola. Seguntes lo disposau por a Lei d'o Gubierno, as funcions d'o president son asumidas por os vicepresidentes u, en o suyo defecto, por os ministros. En tal caso, s'encieta o procedimiento pa la investidura d'un nuevo president d'o Gubierno. Nomás en una ocasión s'ha produciu a dimisión d'o president d'o Gubierno en a Espanya democratica actual: en 1981 Adolfo Suárez, o primer president d'a democracia, dimitió y Leopoldo Calvo-Sotelo estió investiu.

As funcions d'o president d'o Gubierno d'Espanya s'estableixen en os articlos 97 a o 116 d'a Constitución. No puede exercer garra actividat profesional ni mercantil entre que sía en l'exercicio d'o suyo cargo[6].

Responsabilidat politica

[editar | modificar o codigo]

A responsabilidat politica d'o president y o suyo gabinete ye concretada en dos institucions: a cuestión de confianza y a moción de censura.

O president d'o Gubierno, previa deliberación d'o Consello de Ministros, puede plantiar debant d'o Congreso d'os Deputaus a cuestión de confianza sobre o suyo programa u sobre una declaración de politica cheneral. O Congreso d'os Deputaus le atorga a confianza cuan vote a favor d'a mesma a mayoría simpla d'os deputaus[7]. Si a cambra baxa niega a confianza a lo Gubierno, este presentará a suya dimisión debant d'o rei y s'encetará un nuevo proceso de investidura[8].

Una decena parte d'o Congreso d'os Deputaus puede proposar una moción de censura, proposando a la suya vegada un presidenciable. A moción s'adopta por a mayoría absoluta d'a camera[9]. En ixe caso, o Gubierno presentará a suya dimisión debant d'o monarca y o presidenciable s'entenderá investiu[8]. Si a moción no prospera, as suyas signatarios no podrán proposar unatra en o mesmo periodo de sesions[9].

Responsabilidat penal

[editar | modificar o codigo]

A responsabilidat penal d'o president ye exichible solament debant d'a Sala de lo Penal d'o Tribunal Supremo, seguntes estableix l'articlo 102 d'a Constitución. Si l'acusación difuera por traiduría u por cualsiquier delito contra a seguranza d'o Estau en l'exercicio d'as suyas funcions nomás podrá estar plantiada por a cuatrena parte d'os miembros d'o Congreso d'os Deputaus y con l'aprebación d'a mayoría absoluta d'o mesmo[10].

En tot caso no podrá recibir o dreito de gracia por parte d'o rei en ixos suposaus[10].

Residencia oficial

[editar | modificar o codigo]

O Palacio d'a Moncloa ye una historica casa palatina situada en o nordueste de Madrit, en o districto de Moncloa-Aravaca. Estió construida en o sieglo XVII, pero ha sufierto numerosas reformas. Dende 1977 aculle a siede d'a Presidencia d'o Gubierno d'Espanya y ye a residencia oficial d'o president d'o Gubierno espanyol y a suya familia. O Palacio ye dentro d'un complexo d'edificios destinaus a las labors administrativas y gubernamentals.

Presidents d'o Gubierno

[editar | modificar o codigo]

Dende a promulgación d'a Constitución espanyola en 1978 i hai habiu siet presidents d'o Gubierno diferents: dos centristas, tres socialistas y dos populars. O president que mas tiempo ha estau en o cargo ha estau Felipe González (13 anyos y 5 meses) y o que menos, dezaga d'acabar o suyo mandato, Leopoldo Calvo-Sotelo (1 anyo y 9 meses).

Pedro SánchezMariano RajoyJosé Luis Rodríguez ZapateroJosé María AznarFelipe GonzálezLeopoldo Calvo-SoteloAdolfo Suárez

Pospresidencia

[editar | modificar o codigo]

L'estatuto d'os ex-presidentes d'o Gubierno d'Espanya ye regulado en o Real Decreto 405/1992, modificau por zaguera vegada por o Real Decreto 1306/2008. Os expresidentes tienen dreito a una pensión vitalicia de 80.000 euros y gozan de «a consideración, ficacio y emparo debius a qui han desempenyau iste cargo». A lei no estableix una permanencia minima en a presidencia pa poder desfrutar d'ista pensión. Amás, pueden estar consellers natos d'o Consello d'Estau, con caracter vitalicio, con una soldata de 100.000 euros anyals. Ye un cargo incompatible con o treballo en interpresas privadas y con a pensión de expresident.

Os expresidentes mantienen o tractamiento de «president» y contan con l'emparo d'os servicios d'a representación diplomatica espanyola cuan salen d'Espanya. Pueden designar a dos treballadors como que personal eventual de gabinete y tienen una dotación para gastos d'usina, atencions de caracter social y logueros, que determinan os Presupuestos Chenerals de l'Estau. Contan con auto oficial, escolta y viacheyan gratis en as companyías de transportes terrestres, marítimos y aerios regulars de l'Estau.

Referencias

[editar | modificar o codigo]

Veyer tamién

[editar | modificar o codigo]